بازخوانی و شناسایی قواعد شرعی ناظر به روابط بین الملل

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه بزرگمهر قائنات، قائن، ایران.

2 مدرس مدعو دانشگاه بزرگمهر قائنات.

چکیده

در دنیای کنونی که از آن به دهکده جهانی تعبیر می‌شود، کشورها ناگزیر به گسترش تعامل و همکاری و فزونی ارتباطات بین‌المللی با یکدیگر می‌باشند. درواقع امروزه نمی‌توان کشوری را یافت که خود را بی‌نیاز از تعامل با سایر کشورها دانسته و قاعدتاً زیست در نظم نوین جهانی بدون برخورداری از روابط فراملی ممکن نیست. در این میان از یک‌سو بایستی به تنظیم روابط خود با جهان پرداخت و از دیگر سوی، برای کشورهای اسلامی ضرورت دارد که در تنظیم تعاملات بین‌المللی خود، چارچوب‌ها و هنجارهای شریعت را مدنظر قرار دهند. مقصود از ناظر بودن این قواعد بر عرصه‌ روابط بین‌الملل، این است که مسلمانان می‌بایست، مطابق این رهنمودها، رابطه خود را با کشورهای غیرمسلمان تنظیم نمایند. با عنایت به خلاء پژوهشی موجود، جستار حاضر با کاربست شیوه توصیفی-تحلیلی و در پژوهشی مسئله‌محور، میراث مکتوب اسلامی را مورد کاوش قرار داده است. رهاورد پژوهش نشان می‌دهد مطابق آموزه‌های شریعت و متخذ از آرای فقیهان اسلامی، می‌توان چهار قاعده بنیادین را به‌مثابه شالوده و زیربنای روابط بین‌الملل اسلامی در نظر گرفت: 1- قاعده کرامت. 2- قاعده وهن و تنفیر دین. 3- قاعده نفی سبیل. 4- قاعده لاضرر (که قاعده الزام نیز می‌تواند زیرمجموعه و تابعی از این قاعده تلقی شود).

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Reviewing and Identifying Sharia Rules Governing International Relations

نویسندگان [English]

  • Ali Mohamadian 1
  • Reza Sarabi 2
1 Assistant Professor Department of Fiqh and Islamic Law, at Bozormehr University of Qaenat , Qaen, Iran.
2 Visiting Lecturer at Bozorgmehr Qaenat University.
چکیده [English]

In today's world, described as a global village, countries inevitably need to expand their interactions, collaborations, and international relations with each other. No country can claim to be self-sufficient, as thriving in the new global order is virtually impossible without transnational ties. States must regulate their relations with the rest of the world; Islamic states, additionally, must consider Sharia frameworks and norms when forming their international interactions. The term "governing rules of international relations" means that Muslims must adjust their relations with non-Muslim states in conformity to these guidelines. Given the gap in research, the present study employs a descriptive-analytical approach and problem-oriented perspective to explore the written Islamic heritage. The findings indicate that according to Sharia teachings and the opinions of Islamic jurists, four fundamental principles can be considered as the foundations of Islamic international relations: 1) The Rule of Dignity (Karāmah), 2) the Rule against Defamation of Religion, 3) Rule of Denying Means (Nafy al-Sabīl), and 4) Rule of No Harm (Lā Darar) with the Rule of Obligation (al-Iltizām) also being a subset and function of this rule.

کلیدواژه‌ها [English]

  • International Relations
  • Jurisprudential Rules
  • Rule of Dignity
  • Rule against Defamation of Religion
  • Rule of Denying Means
  • Rule of No Harm

مراجع

  1. ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1414). لسان العرب، بیروت: دارالفکر، چاپ سوم.
  2. بروجردى طباطبایی، آقاحسین. (1412). قاعدة لاضرر و الاجتهاد و التقلید، قم: مؤسسه انصاریان.
  3. جعفرى تبریزی، محمدتقى. (1418). منابع فقه، تهران: موسسه نشر کرامت.
  4. جمعی از مؤلفان. (1382). دایرة المعارف قرآن کریم، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  5. جناتی، محمدابراهیم. (1370). ادوار فقه، تهران: کیهان.
  6. جناتی، محمدابراهیم. (1370). منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، اول، تهران: انتشارات کیهان.
  7. جوادی آملی، عبدالله. (1366). کرامت در قرآن، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجا.
  8. جوادی آملی، عبدالله. (1397). روابط بین‌الملل در اسلام، قم: نشر اسراء.
  9. دانش‌پژوه، مصطفی. (1381). اسلام و حقوق بین‌الملل خصوصی، ق‍م‌: پ‍ژوه‍ش‍ک‍ده‌ ح‍وزه‌ و دان‍ش‍گ‍اه‌.
  10. ذاکریان، مهدی. (1388). مفاهیم کلیدی حقوق بشر بین‌المللی، تهران: میزان، چاپ دوم.
  11. ذاکریان، مهدی. (1395). درآمدی بر روابط بین‌الملل «دفتر دوم»: نظریه‌ها و رهیافت‌ها، تهران: میزان.
  12. ذاکریان، مهدی، و سعیدکلاهی، حسن. (1397). درآمدی بر حقوق بین‌الملل، تهران: نشر خرسندی، چاپ دوم.
  13. شریعت‌مدار جزایری، سید نورالدین. (1385). فقه روابط بین‌الملل، علوم سیاسى، 9(36)، 19-36.
  14. طباطبایی، محمدحسین. (1390). المیزان فی تفسیر القرآن‏، بیروت: مؤسسة الأعلمی، دوم.
  15. طریحی، فخرالدین. (1362). مجمع البحرین، تهران: انتشارات مرتضوی، چاپ دوم.
  16. علامه حلی، حسن بن یوسف. (1420). تحریر الأحکام الشرعیة، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
  17. فاضل لنکرانی، محمدجواد، و دیگران. (1392). قاعدة الزام، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
  18. فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله. (1425). کنز العرفان فی فقه القرآن، قم: انتشارات مرتضوى.
  19. فاضل موحدی لنکرانی، محمد. (1403)‌. القواعد الفقهیه، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
  20. قربان نیا، ناصر. (1387). حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و‌ اندیشه اسلامی.
  21. محقق داماد، مصطفی. (1406). قواعد فقه‌، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى، دوازدهم.
  22. مسعودی لکی، محسن، احدی، پرویز، و ربی‌پور اقدم‌سرای، محمدعلی. (1401). تبیین هستی شناسانه «قدرت» در قرآن‌کریم از منظر نظریه‌های روابط بین‌الملل، فصلنامه مطالعات بین‌المللی، 19(2)، 142-121.
  23. مطهرى، مرتضى. (1376). فقه و حقوق (مجموعه آثار)، قم: صدرا.
  24. مکارم شیرازى، ناصر. (1427). دائرة المعارف فقه مقارن، قم: انتشارات مدرسه امام على(ع).
  25. منتظری، حسین‌على. (1409). مبانی فقهی حکومت اسلامی، قم: مؤسسه کیهان.
  26. منتظری، حسین‌على. (1429). مجازات‌هاى اسلامى و حقوق بشر، قم: ارغوان دانش.
  27. میراحمدی، منصور. (1392). فقه روابط بین‌الملل. پژوهش‌های سیاست اسلامی، 1(4)، 39-57.
  28. نجفی، محمد حسن بن باقر. (1404)‌‌. جواهرالکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
  29. نجفی، محمدحسن. (1375). نکته‌هایى در فقه روابط بین‌الملل. فقه (کاوشی نو)، 3(10)، 3-13.
  30. نصار صاحب، محمدحسین. (1388). شهید اول پایه‌گذار قواعد فقهی، کاوشی نو در فقه، 16(61)، 53-20.
  31. Appleby, RS. (2000). The Ambivalence of the Sacred: Religion, Violence, and Reconciliation, New York: Rowman and Littlefield.
  32. Bauerschmidt, F. (2004). "Aquinas". In Scott, Peter; Cavanaugh, William (eds.). The Blackwell Companion to Political Theology. Malden, Massachusetts: Blackwell Publishing, 48-61.
  33. Bowker, J. (2000). "Political Theology". The Concise Oxford Dictionary of World Religions. Oxford: Oxford University Press.doi:10.1093/acref/9780192800947.001.0001. Caramani, D. (2020). Comparative politics (Fifth ed.). Oxford. OCLC 1144813972.
  34. Cortell AP., & Davis, JW. (2000). “Understanding the Impact of International Norms: A Research Agenda”, International Studies Review, 1(2).
  35. Doody, J., & Hughes, K., & Paffenroth, K. (2005). Augustine and Politics. Lanham, Maryland: Lexington Books.
  36. Fagbamigbe, M. (2019). PRINCIPLE OF HUMAN DIGNITY. Conference: HUMAN DIGNITY. DOI:10.13140/RG.2.2.27117.44000.
  37. Fox, J. (2006). The Multiple Impacts of Religion on International Relations: Perceptions and Reality. Politique etrangere, 1(4), 1-19.
  38. Huntington, SP. (1996). The Clash of Civilizations and the Remaking of the World Order, New York, Simon and Schuster.
  39. Laustsen, CB., & Waever, O. (2000). In Defense of Religion: Sacred referent Objects for Securitization, Millennium, 3(29), 705-739.
  40. Le Moli, G. (2019). General Principles and the Coherence of International Law. Brill|Nijhoff. 19.
  41. McCrudden, Ch. (2008). ‘Human Dignity and Judicial Interpretation of Human Rights.. European Journal of International Law, 4(19), 655-724.
  42. Reiter, D. (2015). "Should We Leave Behind the Subfield of International Relations? Annual Review of Political Science. 18(1), 481-499. doi:1146/annurev-polisci-053013-041156
  43. Snyder, J. (2011). Religion and International Relations Theory. Columbia University Press. (1-23).
  44. Tsonchev, T. (2018). The Political Theology of Augustine, Thomas Aquinas, and Reinhold Niebuhr: Essays in Political Theology and Christian Realism. Montreal: The Montreal Review Publishing.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار