پند نیاکان؛ سرت پادشاهان در آرای سیاسی سعدی

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسنده

استاد عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی علوم و تحقیقات تهران، ایران، تهران.

چکیده

در میان اندیشه ورزان و سخنوران پارسی زبان سعدی تنها شخصیتی است که آثار ماندگاری در باب عقل و تدبیر و رأی از خود بر جای گذارده است. مکتوبات سعدی بالاخص دو کتاب بوستان و گلستان یکی به نظم و دیگری به نثر نه تنها در زبان پارسی، بلکه در هیچ زبانی از جهت فصاحت و بلاغت، حکمت و معرفت مثل و مانند ندارد. با آنکه از دیدگاه هنری و زیبایی شناختی همگان سعدی را به عنوان استاد مسلم سخن می شناسند، در عین حال او در نوشته های خویش ژرف ترین و مهمترین مسایل و موضوعات اجتماعی را نیز بازگو می کند، بدین خاطر او را باید به عنوان یک جامعه شناس برجسته و واقع بین زمان خود تلقی کرد . در این ارتباط است که او همیشه در قالب پیام های اخلاقی جهان گستر، انسان ها را بالاخص صاحبان قدرت را به واقع گرایی، اعتدال و رعایت عدل و داد اندرز داده و نصیحت می کند. اندرزهای او به حاکمان و فرمانروایان به ویژه در قصاید، رسائل نثر و در کتاب گلستان با دلکشترین واژه ها و شیواترین جملات همیشه زبانزداصحاب علم و سخن بوده است. درباره کل اندیشه ها و آرای سعدی می توان بسیار سخن راند، اما در این مقاله تلاش می شود، تنها به بررسی آرای شیخ اجل در باب اینکه پادشاهان چه وظایف و رسالتی دارند، چگونه باید حکومت نمایند و رفتار و کردارشان نسبت به زیر دستان چگونه باشد پرداخته شود. انشاالله در مقاله دیگری آراء سیاسی سعدی در باب واقع گرایی، عقل و تدبیر و اعتدال گرایی مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ancestors` advice Kings morality in saadi`s political ideas

نویسنده [English]

  • Alireza Azghandi
Prof. od Dept. of Political Sciences, Islamic Azad University, Sciences & Research Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

Among Persian philosophers and orators, Saadi is the only character who has left lasting oeuvres about Wisdom, prudence and anthology. Saadi`s written traces especially two books of Boostan and Golestan- former in poetry and later in prose not only in Persian language, but also in any other languages have no kindred in Oratory, wisdom and knowledge. Although from artistic and aesthetic point of views everyone knows Saadi as the Master of speech, however he recounted the most important and deepest social issues in his works. That is why we should consider him as aprominent sociologist and realist luminary of  his  era.  In  this  regard,  he  has  always  invited  human  beings especially the lords of power into Realism, moderation and respect to justice. His advices for rulers and monarchs particularly in his odes, prose treatises and in Golestan book by use of the most attractive words and eloquent sentences have been always fame between science and speech communities. We can talk about his thoughts and opinions a lot, but in this paper it is tried to peruse Saadi`s point of view about “what are the duties and responsibilities of kings and lords of power and how they should behave with their inferiors?"
God willing in another article, the political ideas of Saadi about realism, wisdom, prudence and moderation will be analyzed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Royalcharacter
  • Wisdomandprudence
  • Justice
  • Uppers and Inferiors
  • Rulers’ Behavior
1. سعدی تخلص شعری شیخ ما است که به خاطر ارادت به سعد زنگی از اتابکان مردم دوست و خردمند سلغری این عنوان را برگزیده. ضمن اینکه در باب نام او نیز میان سعدی پژوهان محل اختلاف است. برخی مصلح الدین-بعضی شرف الدین و تعدادی نیز هردو کلمه را به او نسبت داده اند. در این مورد، رجوع شود به محمد محیط طباطبایی -چرا سعدی را سعدی خوانده اند- مجله وحید، دوره نهم، شماره 2 اردیبهشت 1350
2. کلیات سعدی، از روی نسخه تصحیح شده محمد علی فروغی، تهران، ققنوس، 1379، رسائل نثر، ص 905. 3. همان، ص 904
4. همانجا.
5. همان، ص 914
6. گلستان، باب اول، حکایت شانزدهم، ص 35
7. رسائل نثر، ص 908
8. همان، ص 907
9. همان، ص 908
10. همان و ص 915
11. همانجا
12. همانجا
13. همان، ص 907
14. همانجا
15. همان، ص 905
16. همان، ص 906
17. مواضع، ص 862
18. گلستان، باب اول، حکایت یازدهم، ص 30
19. همان، باب اول، حکایت اول، ص 22
20. همانجا
21. علی دشتی، قلمرو سعدی، چاپ پنجم، تهران- امیر کبیر 1356 ، صص 313، 306 و317. رجوع شود در این باره به گلستان سعدی، به کوشش خلیل خطیب رهبر، چاپ هفدهم، تهران- انتشارات صفی علیشاه 1384 ، صفحات مختلف.
22. کیخسرو هخامنشی، حکمت سعدی، چاپ دوم، تهران، انتشارات امیر کبیر 1355، ص65.
23. مواعظ، صص 55-754
24. همان، ص 767
25. گلستان، باب هشتم، ص 166
26. مواعظ، صص 46-745
27. همان، صص 79-777
28. رسائل نثر، ص 914
29. همان، ص 917
30. مواعظ، ص 774
31. علی دشتی، کتاب پیشین، ص 316
32. رسائل نثر، ص 903
33. همان، ص 915
34. همان، ص 908
35.  علی دشتی، کتاب پیشین، صص 19-318
36. مواعظ، ص 767
37. گلستان، باب اول، حکایت ششم، صص 27-28
38. بوستان، باب اول، حکایت نهم، صص 206-207
39.  همان، صص 188-190
40. همان، باب اول، حکایت سوم، ص 200
41. گلستان، باب اول، حکایت نوزدهم، ص 38
42. بوستان، باب اول، حکایت، صص 205-206
43. مواعظ، ص 746
44. رسائل نثر، ص 913
45. همان، ص 911
46. همانجا