چالش‏های عدالت انتقالی با اقتدارگرایی در مصر پسامبارک؛ ارزیابی نقش نظام قضایی در ایجاد حکمرانی خوب

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده الهیات، حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

2 مدرس روابط بین‌الملل و پژوهشگر حقوقی– سیاسی

چکیده

دو روند موازی اما متضاد برای توصیف دهه‌های اول قرن 21 وجود دارد. از یک طرف؛ اصول سنتی حقوق بین‏الملل که در منشور ملل متحد به آنها اشاره شد نظیر اصول حاکمیت دولت‏ها، عدم مداخله در امور داخلی کشورها و همچنین اصل مصونیت مقامات دولتی در دهه نخست قرن 21 کارکرد خود را از دست داده و دچار تحول معنایی شدند. در مقابل؛ بعد اخلاقی حاکمیت دولت‏ها از اهمیت زیادی برخوردار شده و امروز دولت‌ها حفاظت از حاکمیت داخلی را از طریق ارتقای حقوق بشر مورد توجه قرار می‌دهند. مطرح شدن مفاهیم مهمی نظیر اصل مسئولیت حمایت و عدالت انتقالی در عمل به این معنا است که تحولات داخلی کشورها و رفتارهای غیرحقوقی و نقض حقوق بشر توسط دولت‏ها، واکنش‏های داخلی و بین‏المللی را به دنبال خواهد داشت. این اتفاق آشکارا در تحولاتی که جهان عرب از سال 2011 به بعد تجربه کرده است، رخ داد. حاکمان سه کشور عربی لیبی، تونس و مصر که در دوران قدرت خود به اشکال مختلف مرتکب نقض حقوق بشر شدند، پس از برکناری از قدرت در معرض محاکمه قرار گرفتند. با این حال، محاکمه مقامات رژیم سابق مصر فرآیند متفاوتی را از لیبی و تونس طی کرد و در واقع، عدالت انتقالی در این کشور به شکل ناقص و مهندسی شده و بدون اینکه منجر به اجرای عدالت شود، به اجرا در آمد. پرسش کلیدی این مقاله این است که چرا عدالت انتقالی در مصر به اجرای عدالت علیه مقامات سابق منجر نشده است؟ فرضیه اصلی این مقاله نیز این است که برتری یافتن منافع سیاسی حاکمان جدید مصر اعم از شورای نظامیان، دولت اخوانی و دولت موقت تحت حمایت نظامیان، سبب تبدیل فرآیند اعمال عدالت انتقالی درباره مقامات رژیم گذشته به عدالت هدایت شده گردیده است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Establishing Political Accountability in the Post-Mubarak Era: Transitional Justice vs. Authoritarianism

نویسندگان [English]

  • Mehdi Zakerian 1
  • Seyed Razi Emadi 2
1 Faculty of Law & Political Sciences, IAU, Sciences & Research Branch, Tehran,Iran
2 IAU. North Branch, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Two parallel but contradictory trends have come to characterize the early decades of the twenty-first century.  On the one hand, the traditional principles of international law highlighted in the UN Charter, such as the principles of state sovereignty, non-intervention, and the state officials’ immunity, have become considerably weaker norms.  The dimension of moral sovereignty of governments, by contrast, has gained much traction, as more and more states tend to prioritize the protection of internal jurisdiction over the promotion of human rights. However, at the same time, the notion of the responsibility to protect (R2P) and transitional justice in practice have cast their specter over countries’ internal developments, misconduct, and human rights violations, holding them accountable  to domestic and international laws. These conflicting trajectories have come to a head during and in the aftermath of the 2011 Arab uprisings.  Charged with human rights violations, the ruling elites of Libya, Tunisia, and Egypt faced trials—both locally and internationally by the International Criminal Court. The UN Security Council authorized applying R2P to protect Libyan people and International Criminal Court issued the arrest warrants against Libya's Muammar Gaddafi, Saif al-Islam Gaddafi, and Abdullah Gaddafi. In Tunisia, an absentee trial for the deposed President Zine El Abidine Ben Ali was held.  In Egypt, however, the trial of Hosni Mubarak and those associated with his regime bypassed the so-called transitional justice model, while following the all too familiar pathway to promoting stability under the guise of national reconciliation. This paper’s central thrust is that political interests of the new rulers of Egypt, most notably the Supreme Council of Armed Forces (SCAF), the Muslim Brotherhood, and the military-backed interim government have turned the accepted and modern notion of transitional justice process on its head, while pursuing instead an authoritarian and managed judicial process in the name of state sovereignty and national stability.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Transitional Justice
  • Egypt
  • regime change
  • human rights violations
  • impunity

مراجع

  1. الشاذلی کریم و الشاذلی فتوح، (2010)، استقلال النظام القضایی المصری: الواقع و المامول، الشبکه الاوروبیه- المتوسطیه لحقوق الانسان.
  2. براونلی جایسون، (2013)، العنف ضد الاقباط و المرحله الانتقالیه فی المصر، مرکز کارنیغی للشرق الاوسط.
  3. موافی تامر، (نوفمبر 2013)، الافلات من العقاب: عن العدالة الانتقالیة الغائبة فی مصر  و تونس و لیبیا و یمن: الشبکه العربیه لمعلومات حقوق الانسان.

 

  1. Abd Rabou Ahmed, (24 March 2014), Civilian-military Relations and the Position of Security Institutions in the 2014 Constitution, Daily News Egypt,

http://www.dailynewsegypt.com/2014/03/24/2014-egyptian-constitutionwithout-accountability-checks-balances/

  1. Abdel Tawab Ziad, (2013), The Crisis of Transitional Justice Following the Arab Spring: Egypt as a Model,
  2. http://www.cihrs.org/wp-content/uploads/2013/09/Transitional-Justice.pdf
  3. Al Ali Zaid, (2014), Egypt’s third Constitution in Three years: A critical analysis,

 http://www.idea.int/wana/egypts-third-constitution-in-three-years-a-critical-analysis.cfm

  1. Al Asar Marwan, (24 September 2014), Court to decide Mubarak’s fate on Saturday,

    http://www.dailynewsegypt.com/2014/09/24/court-decide-mubaraks-fate-saturday/

  1. Al Jazeera, (20March 2011), Egypt Approves Constitutional Changes, http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2011/03/2011320164119973176.html
  2. Al Jazeera, (29 November 2014), Egypt Court dismisses charges against Mubarak, http://www.aljazeera.com/story/2014112944228138111
  3. Barsalou Judy, (June 2012), Transitional Justice in Egypt: one Step Forward, two Steps Back, Norwegian Peace Building Resource Centre.
  4. Digital Granma International, (3 June 2014), Challenges for the next President of Egypt,

http://www.granma.cu/idiomas/ingles/international-i/3jun-Challenges %20for.html

  1. Egypt Independent, (26 October 2011), Two Policemen convicted in Khaled Saeed murder case,

http://www.egyptindependent.com/news/two-policemen-convicted-khaled-saeed-murder-case

  1. Egypt Independent, (6 June 2012), Five Policemen Sentenced to prison for Sayed Bilal murder,

http://www.egyptindependent.com/news/ Five- Policemen- Sentenced- prison- Sayed- Bilal-murder

  1. El Chazli Karim, (2014), the Judiciary in the Constitution: lost opportunities for reform and enshrinement of the Judiciary’s impenetrability , Daily News Egypt,

http://www.dailynewsegypt.com/2014/03/25/2014-egyptian-constitution-without-accountability-checks-balances-part-ii/

  1. Feuille James, (2011), Reforming Egypt’s Constitution: Hope for Egyptian Democracy?, Texas International Law Journal, Vol 47, Issue 1.
  2. Fick Maggie, (21 May 2014), Ousted Egyptian leader Mubarak gets three years jail for embezzling millions, Reuters,

http://www.reuters.com/article/2014/05/21/us-egypt-mubarak-idUSBREA4K06720140521

  1. Gallala Arndt Imen, (2012), Governance and New Political Actors: Constitutional Reforms in Tunisia, Egypt, Morocco and Jordan: A Comparative Assessment, http://www.iemed.org/observatori-en/arees-danalisi/arxius-adjunts/anuari/med.2012/gallala_en.pdf
  2. IBAHRI, (February 2014), Separating Law and Politics: Challenges to the Independence of Judges and Prosecutors in Egypt: Report of the International Bar Association Human Right Institute, www.factfindingguidelines.org
  3. Kholaif Dahlia, (5 August 2013), The Egyptian army's economic juggernaut, Al Jazeera,

http://www.aljazeera.com/indepth/features/2013/08/20138435433181894.html

  1. Kingsley Patrick, (18 January 2014), Egypt's new constitution gets 98% 'yes' vote, the guardian.
  2. Michael Maggie, (27 September 2014), Egyptian court postpones ruling in retrial of former president Mubarak over protester killings, Associated Press,

http://www.usnews.com/news/world/articles/2014/09/27/egypt-court-postpones-ruling-in-mubarak-retrial

 

  1. Petkova Mariya, (2012), Transitional Justice in Egypt: A Comparison, New Bulgarian University and Al Jazeera Center for Studies.
  2. Report of the Secretary General, (23 August 2004), the Rule of Law and Transitional Justice in Conflict and Post Conflict Societies, S/2004/616.
  3. Sheriff Adel Omar and Brown Nathan j, (2002), Judicial independence in the Arab World, www.deontologie-judiciaire. umontreal.ca/ .../ONU _jud-independence_M
  4. Tadros Shrine, (15 February2012), Egypt military's economic empire, Al Jazeera, http://www.aljazeera.com/indepth/features/2012/02/2012215195912519142.html
  5. UN General Assembly, (2012), Report of the Human Rights Council, A/HRC/Res/19/36, http://responsibilitytoprotect.org/2012%20HRC%20report%20-%20res%2019_27.pdf
فصلنامه مطالعات بین‌ المللی
دوره 14، شماره 4 - شماره پیاپی 56
اردیبهشت 1397
صفحه 90-119

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار