وعده های تحقق نیافته پیمان منع گسترش سلاح های هسته‌ای و چالش‌های پیش‌رو: تلاش برای بقاء یا فروپاشی تدریجی؟

نوع مقاله: مقاله مستقل پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل و عضو کارگروه حقوقی سازمان انرژی اتمی جهت بررسی کنوانسیونها و معاهدات بین‌المللی هسته ای

چکیده

چکیده
از پیدایش پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای قدرتهای اتمی با بی‌توجهی به دو رکن «خلع سلاح» و «انتقال فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای» ضمن حفظ زرادخانه‌های خود، با اعمال فشار به سایر کشورها تنها بر بـُعد «عدم اشاعه» تمرکز نموده و پیمان را با چالش‌های جدی مواجه ساخته‌اند. از سوی دیگر برخوردهای تبعیض‌آمیز به اختلاف نظر میان اعضای پیمان منجر شده و کلیت رژیم منع اشاعه را با خطر روبرو ساخته است. لذا برخی تحلیلگران با نگرانی نسبت به حفظ مشروعیت پیمان به دنبال راه‌حلی برای بقای این رژیم هستند. از این رو، مقاله حاضر با روشی تحلیلی- توصیفی برآن است با رویکردی انتقادی ضمن بیان ماهیت، اهداف و ارکان اصلی پیمان، به معرفی مزایا، معایب و چالش‌های پیش‌رو پرداخته و بررسی نماید که آیا عدم توازن در توجه یکسان به ارکان سه‌گانه پیمان در نهایت به زوال آن منتهی خواهد گردید یا همچنان امیدی به بهبود و گسترش این رژیم وجود دارد؟ نتایج این تحلیل نشان می‌دهد با وجود عدم کسب موفقیت در خلع سلاح قدرت‌های هسته‌ای، به دلیل عواقب سنگین نبود پیمان، بعید به نظر می‌رسد با چشم پوشی از برخی دستاوردها، تلاشها جهت اصلاح این رژیم رها شده و درنهایت این موضوع به فروپاشی تدریجی پیمان بیانجامد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

- ابراهیم گل، علیرضا و سیامک کریمی (1394)، تفسیر معاهده منع گسترش سلاح­های هسته­ای (ان.پی.تی)، تهران: انتشارات خرسندی.

- ذاکریان، مهدی، احمد تقی­زاده و حسن سعید کلاهی (1392)، درآمدی بر روابط بین­الملل، تهران: نشر میزان. چاپ ششم.

- ذاکریان، مهدی و حسن سعید کلاهی (1396)، درآمدی بر حقوق بین­الملل، تهران: انتشارات خرسندی.

- نیازمند، علیرضا (1397)، پیمان منع گسترش سلاح­های هسته­ای و نظام بین­الملل: فرصت‌ها و چالش‌ها، تهران: معاونت امور بین­الملل سازمان انرژی اتمی ایران.

- Biswas, A. (2016), “Iran Deal, NPT and the Norms of Nuclear Non-Proliferation, The Diplomat Magazine; [cited 2016 Feb 18], Available from: https://thediplomat.com/2016/02/iran-deal-npt-and-the-norms-of-nuclear-non-proliferation/, Accessed: Feb 12, 2019.

- Bunn, G. (2003), “The NPT: History and Current Problems”, Arms Control Association; [cited 2001 Dec 1]. Available from: https://www.armscontrol.org/act/2003_12/Bunn. Accessed: April 28, 2019.

- Burroughs, J. (2007), Nuclear Disorder or Cooperative, Washington: LAWYER'S COMMITTEE- U. S. Weapons of Terror edition.

- Campbell K., R. Einhorn R and M. Reiss (2004), The Nuclear Tipping Point: Why States Reconsider Their Nuclear Choices, Washington: Brookings Institution Press.

- Dauret, S. (2018), “Unmet Promise: The Challenges Awaiting the 2020 NPT Review Conference”, Arms Control Association; [cited 2018 Nov]. Available from: https://www.armscontrol.org/act/2018-11/features/unmet-promise-challenges-awaiting-2020-npt-review-conference. Accessed: March 29, 2019.

- Davenport, K. (2017), “Nuclear Weapon Fee Zone at a Glance”, Arms Control Association; [cited 2017 July 12]. Available from: https://www.armscontrol.org/factsheets/nwfz. Accessed: April 27, 2019.

- Diehl, S. & J. Moltz (2008), Nuclear Weapons and Nonproliferation: A Reference Handbook, 2nd ed, Santa Barbara CA: ABC-Clio Publication.

- Diehl, S. & J. Moltz (2007), Nuclear Weapons and Nonproliferation,  Santa Barbara: ABC-CLIO Corporate, PP 8-16.

- Ford, C. (2007), “DEBATING DISARMAMENT: Interpreting Article VI of the Treaty on the Non-Proliferation of Nuclear Weapons”, Washington: Monterey Institute of International Studies, James Martin, Center for Nonproliferation Studies, Vol 14(3), PP. 401-428.

- Goodby, J. & g. Shultz (2015), The War That Must Never Be Fought,  Stanford University: Hoover Press.

- Groskopf C, 2016, “New Nuclear Reactors are Being built a Lot More Like Cars”, Quartz; [cited 2016 Jan 26]. Available from: https://qz.com/581566/new-nuclear-reactors-are-being-built-a-lot-more-like-cars. Accessed: Feb 18, 2019.

- Hamel-Green, M. (2018), “The Nuclear Ban Treaty and 2018 Disarmament Forums: An Initial Impact Assessment”, NAGAZAKI University- Journal for Peace and Nuclear Disarmament, Vol. 1(2), PP. 436-463.

- Kristensen, H. (2005), “U.S. Nuclear Weapons in Europe: A Review of Post-Cold War Policy, Force Levels, and War Planning”, Washington: Natural Resources Defense Council, PP. 37- 71.

- Maître, E. (2015), “The NPT Review Conference: Analyzing the Outcome”, Foundation for Research Strategies; [cited 2015 Oct 7], Available from: https://www.frstrategie.org/publications/notes/the-npt-review-conference-analyzing-the-outcome-19-2015. Accessed: April 12, 2019.

- Nguyen, V. & M. Yim (2019), “Nonproliferation and Security Implication of the Evolving Civil Nuclear Export Market”, MDPI, Open Access Journal, Vol. 11(7), PP. 1-14.

- Nonproliferation Treaty, NPT, 1968.

- O`Halloran, J. (2018), “THE NPT AT 50: Successes, Challenges, and Steps Forward for Nonproliferation”, Arms Control Association; [cited 2018 June]. Available from: https://www.armscontrol.org/act/2018-06/features/npt-50-successes-challenges-steps-forward-nonproliferation. Accessed: March 28, 2019.

- Popp, R., L. Horovitz & L. Wenger (2017), Negotiating the Nuclear Non-Proliferation Treaty, England: Routledge Taylor and Fraancis Group.

- Reed, T. & D. Stillman (2009), The Nuclear Express: A Political History of the Bomb and its Proliferation,  Minneapolis: Zenith Press.

- Sebastian, S. (2018), “Timeline of Nuclear Energy”, [cited 2018 May]; Available from: https://www.timelines.issarice.com/wiki/Timeline_of_nuclear_energy#References, Accessed: May 3, 2019.

- Sokolski, H. (2010), Reviewing NPT, California: Create Space Independent Publishing Platform; PP. 419-424.

- Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons, TPNW, (2017).

- U.S delegation to the NPT review conference (2010), “Report on NPT review conference 2010”, UN Public Information Dept, [cited 2010 May 28]. Available from: https://www.state.gov/documents/organization/141503.pdf, Accessed: March 12, 2019.

- UNDOA (1995), “Review and Extension Conference of the Parties to the Treaty on the Non-Proliferation of Nuclear Weapons”, United Nations Secretariat, [cited 1995 May 12]. Available from: http://www.un.org/Depts/ddar/nptconf/2196.htm. Accessed: Feb 12, 2019.

- Weiss, L. (1996), “The NPT Strengths and Gaps”, Federation of American Scientists, [cited 2010 Jan 10]. Available from: https://fas.org/irp/threat/fp/b19ch2.htm. Accessed: January 22, 2019.

- Weiss, L. (2003), “Atoms for Peace”, Illinois: Bulletin of the Atomic Scientists, Vol. 59, PP. 27-33.

 

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار