جرم انگاری خشونت جنسی در روابط زناشویی با تکیه‌بر اسناد بین‌المللی حقوق بشری

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه

2 باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

اگر جرائم مرتبط با نهاد خانواده شناخته نشود و مقنن حمایت بایسته‌ای از آن ننماید، ممکن است در درون خانواده و در روابط زوجین هم نمود پیدا کند که تاثیر مخرب آن بر همگان مبرهن هست. لذا هدف این مقاله، ضرورت‌ سنجی جرم انگاری خشونت جنسی در روابط زناشویی به‌منظور پیشگیری و کاهش این‌گونه از خشونت‌های جنسی و پاسخ‌گویی به این سؤال اساسی است که مؤلفه‌های حقوق بشری جرم انگاری این نوع خشونت خانگی در حقوق ایران کدامند؟ تحقیق حاضر بر اساس روش توصیفی و تحلیلی و بر پایه اسناد و منابع کتابخانه‌ای نگاشته شده است. یافته‌های پژوهش حاضر مبین این است که از قانون‌نامه حمورابی تا قوانین امروزی، قانون‌گذاران مجازات‌های سنگینی را برای خشونت جنسی در نظر گرفته‌اند، لیکن مقنن ایرانی علی‌رغم ممنوعیت کلی خشونت و حرمت آن در حقوق اسلام، در امر پیشگیری از وقوع این‌ خشونت‌ها به‌طور خاص اقدامی ننموده است. پیشگیری از خشونت‌های جنسی مستلزم صرف وقت و هزینه‌ بسیار و همکاری نهادها و سازمان‌های گوناگون است و این امر نشان‌دهنده نوعی همکاری ضعیف بین نهادهای دخیل در امر شناسایی و پیشگیری از این نوع خشونت‌ها است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Criminalisation Gender-Based Violence in Marital Relations by Relying on the International Human Rights Documents

نویسندگان [English]

  • Jamal Beigi 1
  • Hamid Ashena 2
1 Associate Professor of Criminal Law and Criminology, Maragheh Branch , Islamic Azad University, Maragheh, Iran
2 Islamic Azad University Young Researchers Club
چکیده [English]

If some crimes related to family institution not known and legislator not enough support of them, may occur within the family and couple relations the impact it is obvious to everyone. Therefore, the purpose of this paper is to evaluate the necessity of criminalizing sexual violence in marital relationships in order to prevent and reduce such sexual violence and to answer the fundamental question of what are the human rights components of this type of domestic violence in Iran law? The current research is using description and analytic method as well as digital-library sources.The findings of the present study indicates that the Qanvnnamh Hammurabi to modern law, legislators have considered heavy punishments for sexual violence, but overall violence legislator, despite Iran ban and its prohibition in Islamic law, in particular measures to prevent the violence has not. The prevention of sexual violence requires time and cost much and cooperation of various institutions and organizations and this represents a poor cooperation between the institutions involved in the detection and prevention of this type of violence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gender-Based Violence
  • Marital Relationships
  • Domestic Violence
  • International Human Rights Documents
- آشوری، محمد (1383)، گزارش کارگروه بزه‌دیدگی، نتایج کارگروه‌ها و اسناد نخستین همایش بین‌المللی زن و حقوق کیفری، گذشته، حال و آینده، زیر نظر نسرین مهرا، تهران: نشر سلسبیل.
- ابن اثیر، مجدالدین (1367)، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، قم: چاپ اسماعیلیان.
- اخگری بناب، نادر (1388)، «جرم‌انگاری خشونت جنسی در اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی»، فصلنامه حقوق اسلامی (فقه و حقوق)، 6 (23)، صص218-191 .
- اردبیلی، محمدعلی (1383)، «سقط‌جنین در بارداری ناشی از زنای به عنف»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، (39)، ، بهار و تابستان، صص162-133.
- اسدی، لیلا سادات (1387)، «نقدی بر ماده 1130 قانون مدنی و ارائه راهکارهای اجرایی آن»، فصلنامه فقه و حقوق خانواده، 13 (28)، بهار و تابستان، صص62-43.
- اعظم‌‎زاده، منصوره و راضیه دهقان‌فرد (1385)، «خشونت علیه زنان در تهران: رابطه بین جامعه‌پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و رابطه خانوادگی»، فصلنامه زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، 4 (2-1)، ، بهار و تابستان، صص179-159.
- امیرخانی، فهیمه (1379)، «زنان بزه دیده در دو نظام ایران و انگلستان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
- انصاری، مرتضی (1410ه.ق)، مناسب، ج3، بیروت: موسسه النعمان.
- انگلهارت، نیل، کاویتا فیلیپ، محمود منشی‌پوری و اندرو ناتان (1387)، تکوین حقوق بشر در عصر جهانی‌شدن، ترجمه مهدی ذاکریان، چاپ1، تهران، نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- بن جمیل زینو، محمد (1382)، اسلام و بزرگداشت زن، ترجمه محمدگل گمشادزهی، چاپ اول، زاهدان: نشر حرمین.
- بیگی، جمال (1388)، بزه‌دیدگی اطفال در حقوق ایران، چاپ دوم، تهران: نشر میزان.
- بیگی، جمال و الناز کتانچی (1397)، «رویکرد دیوان کیفری بین‌المللی به خسارت معنوی قربانیان تعرضات جنسی»، فصلنامه مطالعات بین‌المللی، 15 (2)، صص42-21، پاییز.
- جبعی عاملی، محمد بن جمال‌الدین مکی (شهید اول) (1374)، لمعه دمشقیه، ترجمه علی شیروانی، ج2، تهران: نشر دارالفکر، چاپ سوم.
- جورکویه، علی‌محمد (1389)، «سیاست جنایی اسلام در جرائم جنسی»، فصلنامه حقوق اسلامی، 7 (24)، صص122-87.
- حاجی‌ده‌آبادی، احمد، محمدعلی حاجی‌ده‌آبادی و محمد یوسفی (1382)، «بررسی مبنای ضرر در جرم‌انگاری تجاوز جنسی با رویکردی بر فقه امامیه»، فصلنامه پژوهش‌نامه حقوق کیفری، 4 (2)، پاییز و زمستان، صص66-35.
- حر عاملی، شیخ محمد بن حسن (1409ه.ق)، وسایل الشیعه، ج20، قم: نشر طه آل البیت.
- خاک، روناک (1387)، «جرم‌انگاری خشونت جنسی در حقوق بین‌المللی کیفری»، فصلنامه حقوقی بین‌المللی، 25 (39)، پاییز و زمستان، صص146-101.
- دلاکوستا، پینتو (1383)، گزارش کارگروه بزه دیدگی، نتایج کارگروه‌ها و اسناد نخستین همایش بین‌المللی زن و حقوق کیفری ، گذشته، حال و آینده، زیر نظر نسرین مهرا، تهران: نشر سلسبیل.
- راسل، برتراند (1374)،  زناشویی و اخلاق، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران: نشر اندیشه.
- رحیم ‌لی، شهریار (1396)، «تبیین تحلیلی عدالت انتقالی در بحران بیش از یک دهه افغانستان»، فصلنامه مطالعات بین‌المللی، 14(53)، تابستان، صص108-81.
- رضازاده، رجبعلی (1393)، درس خارج فقه، کتاب النکاح، قابل دسترسی در سایت http://www.eshia.ir/Feqh/Archive/Mashhad
- زارع‌شاه‌آبادی، اکبر و یاسر ندرپور (1395)، «رابطه بین مردسالاری و خشونت خانگی علیه زنان در شهر کوهدشت»، فصلنامه رفاه اجتماعی، (60)، تابستان، صص86-61.
- السان، مصطفی (1385)، «جرم‌شناسی خشونت جنسی علیه زنان»، فصلنامه رفاه اجتماعی، 5(21)، تابستان، صص164-141.
- صفایی، سیدحسین و اسداله امامی (1390)، مختصر حقوق خانواده، تهران: نشر میزان، چاپ 28.
- طاهری، علیرضا (1388)، تدابیر حقوقی کاهش خشونت مبتنی بر جنسیت (1)، تهران: سازمان دفاع از قربانیان خشونت.
- غدیری، محمد (1393)، «حق بر زندگی خانوادگی از منظر حقوق بشر»، رساله دکتری تخصصی رشته حقوق بین‌الملل، دانشگاه شهید بهشتی.
- قاضی‌زاده، هادی، کیانوش زهراکار، علیرضا کیامنش، فرشاد محسن‌زاده (1396)، «مدل مفهومی عوامل زمینه‌ساز خشونت زناشویی مردان علیه زنان از دیدگاه مردان»، فصلنامه زن و جامعه، 8 (3)، پاییز، صص162-135.
- قبله‌ای‌خویی، خلیل (1384)، آیات الا حکام (حقوق مدنی و جزایی)، تهران: نشر سمت.
- قدسی، ابراهیم و مصیب قدمی‌عزیزآباد (1398)، «تأملی نوین پیرامون حق مقابله با خشونت جنسی علیه زنان (بر مبنای نظام حقوقی- قضایی ایران)»، فصلنامه پژوهش‌نامه حقوق بشری، 17، صص146-117، پاییز.
- کار، مهرانگیز (1387)، پژوهشی درباره خشونت علیه زنان در ایران، تهران: نشر روشنگران و مطالعات زنان، چاپ چهارم.
- گزارش عملکرد قوه قضائیه در حمایت از حقوق زنان در چهارصد و هشتاد و نهمین جلسه شورای زنان به مناسبت هفته قوه قضائیه (1383) ، واحد خبر مرکز اطلاعات و آمار شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
- لهسایی‌زاده، عبدالعلی و یوسف مدنی (1389)، «گرایش شوهران به خشونت علیه همسران: مطالعه موردی شهر شیراز»، فصلنامه زن و جامعه، 1 (1)، بهار، صص24-1.
- محقق حلی، جعفر بن حسن (1374)، ترجمه فارسی شرایع الاسلام، ج3، ترجمه ابوالقاسم بن احمد یزدی، تهران: نشر دانشگاه تهران، چاپ ششم.
- محمدخانی، پروانه، هدیه و شکوفه متقی (1389)، «رابطه خشونت جنسی و نگرش های زناشویی و همراهی انواع خشونت در روابط زناشویی»، فصلنامه روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 16 (3)،پاییز،  صص202-195.
- معین، محمد (1387)، فرهنگ فارسی معین، تهران: نشر معین.
- مکارم‌شیرازی، ناصر (1382)، برگزیده تفسیر نمونه، موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل ‌بیت(ع).
- مگوایر، مایک و همکاران (1393)، دانشنامه جرم‌شناسی آکسفورد، ج3، ترجمه حمیدرضا ملک‌محمدی، تهران: نشر میزان.
- ملک‌زاده، محمود (1398)، «سقط‌جنین ناشی از زنا»، در:  www.norouzilawyer.ir
- منشی پوری، محمود (1383)، «جهان اسلام، جهانی‌شدن و حقوق زنان»، در کتاب: مفاهیم کلیدی حقوق بشر بین‌المللی، تدوین و گردآوری مهدی ذاکریان، تهران: نشر میزان.
- موسوی خمینی، روح‌الله (1365)، تحریر الوسیله، ج1، تهران: نشر وزارت ارشاد اسلامی.
- موسوی خمینی، روح‌الله (1386)، تحریر الوسیله، ج4، تهران: نشر وزارت ارشاد اسلامی.
- مولاوردی، شهین‌دخت (1377)، «خشونت علیه زنان»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد رشته حقوق بین‌الملل، تهران: دانشگاه علامه‌ طباطبایی.
- مهرپور، حسین (1379)،  مباحثی از حقوق زن از منظر حقوق داخلی، مبانی فقهی و موازین بین‌المللی، تهران: نشر اطلاعات.
- مهرپور، حسین (1389)، نقد و بررسی قوانین موضوعه تأثیرگذار بر خشونت علیه زنان، مجموعه مقالات تدابیر حقوقی کاهش خشونت مبتنی بر جنسیت (1)، تهران: سازمان دفاع از قربانیان خشونت.
- میرکمالی، سیدعلیرضا (1396)، «مبانی فقهی- حقوقی جرم‌انگاری تجاوز زناشویی»، فصلنامه خانواده‌پژوهی، 13 (51)، پاییز، صص405-389.
- میرمحمدصادقی، حسین (1388)، «حقوق جزای بین‌الملل و خشونت علیه زنان: لزوم هماهنگی مقررات داخلی با سیر تحولات»، مجموعه مقالات تدابیر حقوقی کاهش خشونت مبتنی بر جنسیت (1)، تهران: سازمان دفاع از قربانیان خشونت.
- نجفی‌ابرندآبادی، علی‌حسین و حمید هاشم‌بیگی (1390)، دانشنامه جرم‌شناسی، تهران: نشر گنج دانش.
- نجفی‌ابرندآبادی، علی‌حسین و همکاران (1393)، دانشنامه بزه‌دیده‌شناسی و پیشگیری از جرم، تهران: نشر میزان.
- نوبهاری‌طهرانی، علیرضا(1393)، تعرضات جنسی در نظام کیفری ایران و انگلستان، تهران: مجد.
- Balos, Beverly (2004), “The Wrong Way to Equality: Privileging Consent in the Trafficking of Women for Sexual Exploitation”, Harvard Women's Law Journal, Vol. 27, pp. 139-151.
- Dekeseredy, WS & KD Kelly (1993), “The Incidence & Prevalence of Woman Abuse in Canadian University & College Dating Relationships”, Canadian Journal of Sociology, Vol. 18, pp.137-159.
- Hotaling, GT & DB Sugarman (1986), “An Analysis of Risk Markers in Husband to Wife Violence: The Current State of Knowledge”, Journal of Violence & Victims, Vol. 1, pp. 101-124.
- http://iranmens.ir/tag.
- Larson, JH. & TB Holman (1994), “Premarital Predictors of Marital Quality and Stability”, Journal of Family Relations, Vol. 43, pp. 228-237.
- Staff, Council (1996), National Research, New York: Rouladge.
- Stets, JE (1991), “Psychological Aggression in Dating Relationships: The Role of Interpersonal Control”, Journal of Family Violence, Vol. 6, pp. 97-114.